Wat is precies het verschil tussen een zelfstandige in bijberoep en een werknemer? Kan je slechts één van beide tegelijk zijn of niet? In deze bijdrage willen wij jou de voornaamste verschillen tussen de twee meegeven en duidelijk maken wat de band is tussen deze twee statuten.
Werknemer
Wat?
Een werknemer is een persoon die via een arbeidsovereenkomst prestaties levert voor een werkgever en onder diens gezag staat, in ruil voor een vergoeding. De “key” elementen zijn dus: arbeid, loon en uitoefening van gezag door een werkgever.
Taken
Een werknemer gaat wel aan de slag bij een bepaalde werkgever met een algemeen idee over wat voor soort taken hij of zij wil doen, maar men heeft meestal niet de luxe om specifieke opdrachten te kiezen. Als de werkgever zegt dat je dit moet doen, dan zal je dat ook gewoon moeten doen. Met andere woorden, een werknemer is niet echt vrij om te kiezen wat hij wel of niet zal doen.
Kosten
Een werknemer krijgt gewoon zijn of haar nettoloon gestort. De werkgever is namelijk verantwoordelijk voor alle voorafbetalingen van belastingen en ook andere kosten en lasten. In principe worden er enkel forfaitaire beroepskosten verrekend.
Sociale bijdragen
Bij werknemers is het de taak van de werkgevers om de sociale bijdragen van de werknemer te regelen. Deze zal telkens bij de loonuitbetaling aan de werknemer een deel ervan inhouden en zal dit samen met zijn of haar eigen bijdrage doorstorten aan de Rijksdienst Sociale Zekerheid (RSZ).
Kinderbijslag
De kinderbijslag is hetzelfde voor zelfstandigen, werknemers en ambtenaren. De kinderbijslag zal maandelijks betaald worden voor elk kind dat deel uitmaakt van je gezin. Deze kan eventueel aangevuld worden met een extra som, afhankelijk van de leeftijd van je kind, een eventuele handicap of jouw sociale toestand. Daarnaast kan er ook nog een jaarlijkse premie zijn om gezinnen financieel wat te ondersteunen bij de aankoop van schoolbenodigdheden.
Ouderschapsverlof
Een moeder heeft recht op in totaal 15 weken verlof. Deze wordt opgesplitst in 2 delen:
- Maximaal 6 weken “zwangerschapsverlof” (waarvan 1 week vóór de bevalling verplicht is)
- En na de geboorte minimaal 9 weken “bevallingsverlof’ (allemaal verplicht te nemen).
Als men niet alle weken zwangerschapsverlof opneemt, behalve uiteraard de verplichte 1 week, dan kan men die overige weken overdragen naar het bevallingsverlof. Het bevallingsverlof kan dus maximaal uit 14 weken bestaan. Deze kan eventueel verlengd worden voor de duur dat het kind in het ziekenhuis opgenomen blijft. Deze zal dan maximaal 24 maanden bedragen.
Als je een meerling verwacht, dan wordt deze periode verlengd: in totaal 17 weken, die verlengd kan worden tot 19 weken. Deze bestaat uit maximaal 8 weken (waarvan 1 week verplicht) zwangerschapsverlof en 9 verplichte weken bevallingsverlof.
Een vader of meeouder (= partner die geen wettelijke afstammingsband heeft met het kind, bv. Bij een lesbisch koppel) heeft na de geboorte van het kind slechts recht op 15 dagen geboorteverlof.
Pensioen
De wettelijke pensioenleeftijd in ons land bedraagt momenteel 65 jaar. Deze zal echter verhoogd worden naar 66 in 2025 en 67 in 2030. Het is echter niet verplicht voor iemand om op pensioen te gaan, man mag gerust verder blijven werken.
Het pensioen zal berekend worden op basis van het loon dat men tijdens de loopbaan heeft verdiend en waarop ook sociale bijdragen werden betaald.
Arbeidsongeschiktheid
Als je als werknemer arbeidsongeschikt wordt door een ziekte, ongeval of ziekenhuisopname, dan zal je geen werk meer kunnen uitvoeren. Je arbeidsovereenkomst zal dan geschorst worden.
De eerste periode van je arbeidsongeschiktheid, die 12 maanden bedraagt, wordt ook wel “primaire arbeidsongeschiktheid” genoemd. Wanneer je arbeidsongeschiktheid echter langer dan 12 maanden zich blijft voordoen, dan wordt de periode erna ook wel “invaliditeit” genoemd.
In de eerste 30 dagen arbeidsongeschiktheid zal je een gewaarborgd loon krijgen die betaald wordt door je werkgever. Vanaf de 31ste dag arbeidsongeschiktheid ontvang je echter een uitkering van de verplichte ziekteverzekering.
Tijdens de periode van primaire arbeidsongeschiktheid zal de uitkering berekend worden op het gederfde loon. Op deze uitkering staat echter een plafond, die elk jaar verandert. Er is hier echter ook een minimum voorzien. Wanneer je daarna in de periode van invaliditeit terecht komt, zal de uitkering afhankelijk zijn van een aantal factoren, zoals je gezinslast en of je je enig inkomen in je gezin verliest of niet.
Vakantie
Voor werknemers werkt men met een systeem van wettelijke vakantiedagen, en vakantiedagen die extra toegekend worden door de werkgever via bijzondere stelsels.
De periode van wettelijke vakantiedagen wordt berekend in verhouding met de prestaties die geleverd zijn. Zo heb je enerzijds het vakantiedienstjaar (het jaar waarin de arbeid wordt gepresteerd), en anderzijds het vakantiejaar (het jaar waarop door de werknemer vakantie genomen wordt). De duur van de vakantie zal dan afhankelijk zijn van de effectief gewerkte en/of gelijkgestelde dagen in het vakantiedienstjaar. Het aantal wettelijke vakantiedagen is echter beperkt tot 4 weken. Je werkgever is natuurlijk vrij om meer vakantiedagen toe te kennen dan wettelijk verplicht is.
Werkloosheid
Als je als werknemer je werk kwijtraakt, dan heb je waarschijnlijk recht op een werkloosheidsuitkering. De omvang van dit bedrag zal afhankelijk zijn van een aantal factoren, zoals het loon dat je verdiende, je gezinssituatie en je beroepsverleden. Tijdens de eerste 3 maanden van werkloosheid zal je 65% van je loon ontvangen. Gedurende de 9 maanden erna zal je nog 60% van je loon ontvangen. Deze uitkeringen zijn echter begrensd met een loongrens.
Zelfstandige in bijberoep
Wat?
Een zelfstandige in bijberoep is iemand die naast zijn of haar beroepsactiviteit voor rekening van een werkgever ook nog een zelfstandige activiteit in bijberoep uitoefent. Concreet betekent dit dat je in de eerste plaats een arbeider, bediende, ambtenaar of onderwijzer bent, maar naast die vaste uren ook nog je eigen activiteiten uitvoert in kader van een zelfstandige activiteit.
Dit betekent dus dat je tegelijkertijd zowel een werknemer als een zelfstandige in bijberoep kunt zijn.
Taken
Zelfstandigen maken hun eigen schema’s. Zij bepalen zelf waar zij wel of niet hun tijd en moeite in willen steken en kiezen dus zelf de opdrachten die ze willen aangaan. Dit is een luxe die je vaak niet hebt als je enkel een werknemer bent.
Kosten
Een zelfstandige in bijberoep zal bepaalde kosten die hij of zij maakt in kader van zijn of haar activiteit kunnen aftrekken als beroepskost waardoor die minder belastingen zal moeten betalen. Deze kosten kunnen bijvoorbeeld bestaan uit werkmateriaal, een computer, lidmaatschapsgelden, abonnementen en conferentiekosten, etentjes en drankjes met een potentiële klant. Ze bestaan ook uit zaken zoals kosten voor permanente educatie en training. Het kan ook de inrichting van je nieuwe bureau, magazijn of winkel zijn.
Voor een duidelijk overzicht van welke kosten aftrekbaar zijn als beroepskost, bekijk deze blogpost.
Sociale bijdragen
Een zelfstandige in bijberoep behoudt de socialezekerheidsrechten die hij of zij opbouwt in diens hoofdberoep. Men bouwt bij de uitoefening van diens bijberoep echter geen extra socialezekerheidsrechten op.
Gelukkig is de minimum bijdrage veel lager dan voor een zelfstandige in hoofdberoep en in bepaalde gevallen wordt men zelfs vrijgesteld van sociale bijdragen.
Een zelfstandige in bijberoep heeft wel als voordeel dat hij of zij deze sociale bijdragen mag aftrekken van zijn belastingen.
Lees ook: 9 voordelen van een bijberoep
Kinderbijslag
Idem als bij werknemers. Je activiteit als zelfstandige in bijberoep heeft hier geen invloed op.
Ouderschapsrust
Aangezien je als zelfstandige in bijberoep zelf je eigen baas bent, zal jij zelf bepalen of je een pauze neemt om voor je nieuwgeboren kind te zorgen of niet. Er bestaat hier geen specifiek wettelijk kader voor. Je zal voor je ouderschapsrust dus afhangen van degene die je krijgt bij de uitoefening van je hoofdberoep.
Pensioen
Zoals hierboven reeds vermeld werd, zal je bij de uitoefening van je statuut als zelfstandige in bijberoep geen extra socialezekerheidsrechten opbouwen, hoewel je wel zult moeten bijdragen. Je zal echter wel gewoon het pensioen krijgen voor je hoofdberoep in het ander socialezekerheidsstelsel als ambtenaar of werknemer.
Arbeidsongeschiktheid
Als je arbeidsongeschikt geworden bent, zal je jammer genoeg hier geen uitkering voor krijgen in het kader van je activiteit als zelfstandige in bijberoep. Je zal voor een uitkering afhankelijk zijn van degene die je ontvangt in het kader van je hoofdberoep.
Vakantie
Ook hier zal je geen extra vergoeding krijgen in het kader van je bijberoep. Jij bepaalt immers zelf wanneer je wilt werken aan je activiteit in bijberoep of niet.
Werkloosheid
Onder bepaalde voorwaarden kan iemand die werkloos is een zelfstandig bijberoep opstarten, met behoud van de werkeloosheidsuitkering. Je zal dan gedurende maximaal 12 maanden je uitkeringen mogen behouden. Voor een uitgebreide bespreking van deze situatie, bekijk dan zeker de toekomstige blogpost hierover.
